تحلیل نشانه شناختی نوشته نگاری (تایپوگرافی) فارسی

پژوهش حاضر به موضوع تحلیل نشانه?شناختی تایپوگرافی فارسی می?پردازد. تایپوگرافی، موضوعی دو وجهی است؛ یکی وجه زبانی و دیگری وجه بصری. وجه بصری آن را به حیطه?ی هنرهای تصویری و وجه زبانی آن را به علوم حوزه?ی زبانشناسی مربوط می?سازد. این قابلیت باعث شد تا روشی میان?رشته?ای برای پژوهش انتخاب شود که ترکیبی از طراحی گرافیک و نشانه?شناسی است. نشانه?شناسی در این پژوهش حکم روش را دارد و توسط آن نحوه?ی عملکرد معنا در تایپوگرافی بررسی می?شود. در راستای شناخت مفهوم تایپوگرافی به ارائه?ی تعاریفی در مورد پیشینه و پیدایش خط به مفهوم کلی، همچنین خطوط موجود در ایران قبل و بعد از اسلام پرداخته شده است. همینطور از آنجا که ظهور تایپوگرافی فارسی مقارن با ورود صنعت چاپ به ایران است، وابستگی?های این دو حوزه با یکدیگر شرح داده شده است. سپس مفهوم تایپوگرافی فارسی بسط داده شده و همچنین نکات فنی، اصطلاحات تخصصی و قابلیت?های آن در تولید معنا توصیف شده و آن دسته از مفاهیم نشانه?شناسی که در این پژوهش کاربرد دارند تبیین شده و در انتها به تحلیل نمونه?هایی از آثار تایپوگرافیکی پرداخته شده است. در پی پاسخ به این پرسش که نوشتار چگونه در روند شکل?گیری خود ویژگی?های زبانی را با به کارگیری عناصر بصری بازنمایی می?کند، قلمروهای دلالتی هر یک از نمونه?ها در سطوح زبانی، پیرازبانی و غیرزبانی تحلیل شده است و نشان داده شده که تایپوگرافی قادر است در طی فرآیند بیان زبانی با استفاده از امکانات بصری به نمود دیداری آن مفهوم زبانی که آن را در قالب نوشتار بیان می?کند نزدیک شود و از این تعریف که نوشتار تنها بازتاب زبان گفتاری در قالب رسانه?ای دیگر است جدا شود.